به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، پایگاه شاخص‌های اساسی علم ( ESI ) متعلق به شرکت کلاریویت آنالتیکس ( ISI ) آخرین فهرست مؤسسات یک درصد برتر دنیا که بیشترین تعداد استناد را در طول ۱۰ سال گذشته دریافت نموده‌اند منتشر و به طور مداوم به روزرسانی می کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در آخرین به‌روزرسانی انجام‌شده تعداد ۷۴ دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی از کشور جمهوری اسلامی ایران اعم از دانشگاه صنعتی اصفهان در میان یک درصد دانشگاه‌های برتر جهان که دارای بیشترین میزان اثرگذاری بوده‌اند، مشاهده می‌شود. این دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در سطح دنیا از لحاظ تعداد استنادهای دریافتی در مجموع مؤسسات یک درصد برتر قرار گرفته‌اند. به گفته دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ، حضور دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی ایران در میان دانشگاه‌های برتر جهان افزایش داشته و این استنادها در دنیای علم بیانگر کیفیت تولیدات علمی هستند. بنابراین، علّت افزایش تعداد این مراکز، افزایش کیفیت تحقیقات کشور است. وی اظهار داشت: در سال ۹۸ تعداد دانشگاه‌های برتر کشور ۶۵ مورد بود. بنابراین در مقایسه با سال قبل تعداد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی یک درصد برتر ایران ۱۴% درصد افزایش یافته است.
وی ادامه داد: استناد هر چند عاری از آفت نیست، اما یکی از مهمترین شاخص‌هایی است که میزان استفاده از پژوهش‌ها را نشان می‌دهد. در حال حاضر استناد مهمترین شاخصی است که در ارزیابی‌های علمی در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سند سیاست‌های علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری نیز مرجعیت علم و فناوری در سطح دنیا به‌عنوان اولین بند مورد تأکید قرار گرفته است. مرجعیت به معنی محل رجوع قرار گرفتن است و استناد از یک نگاه بیانگر میزان استفاده از علم تولیدشده توسط سایر پژوهشگران است.
دکتر دهقانی افزود: در سال ۱۳۹۴ بررسی پایگاه شاخص‌های اساسی علم نشان داد که ۳۰ دانشگاه و مرکز پژهشی از جمهوری اسلامی ایران در جمع دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های یک درصد برتر دنیا قرار گرفتند. در سال ۱۳۹۵ با رشد کیفیت تولیدات علمی در کشور تعداد دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور به ۳۵ مورد افزایش یافت. تعداد مراکز یک درصد برتر کشور در بهمن ۱۳۹۶ به ۵۳ مورد افزایش یافت. برای انتخاب مؤثرترین دانشگاه‌ها، کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی دنیا بر حسب میزان اثرگذاری آنها مشخص و مرتب‌سازی شده و در گام بعد یک درصد برتر آنها که دارای بیشترین میزان اثرگذاری بوده‌اند انتخاب و معرفی می‌شوند.
سرپرست ISC یادآور شد: مایه مباهات است که در آخرین به‌روزرسانی انجام شده در آذر ۹۹ تعداد ۷۴ دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی از کشور جمهوری اسلامی ایران در میان یک درصد دانشگاه‌های برتر جهان که دارای بیشترین میزان اثرگذاری بوده‌اند، مشاهده می‌شود. بنابراین در مقایسه با سال قبل که تعداد ۶۵ مورد بود، تعداد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی یک درصد برتر ایران ۱۴ درصد افزایش و نسبت به سال ۹۴ بیش از ۱۴۷ درصد افزایش یافته است.
دکتر دهقانی ادامه داد: در بین دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور ۳۰ دانشگاه جامع، ۲۶ دانشگاه علوم پزشکی، ۱۲ دانشگاه صنعتی و ۶ مرکز تحقیقاتی در جمع مؤثرترین‌های دنیا قرار گرفتند. لیست کامل دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در جدول آمده است.
سرپرست ISC در ادامه گفت:در بین دانشگاه‌های صنعتی ، دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، خواجه نصیرالدین طوسی، صنعت نفت، ، صنعتی امیرکبیر، صنعتی سهند، صنعتی شاهرود، صنعتی شریف، صنعتی شیراز، صنعتی کرمانشاه، صنعتی مالک اشتر، صنعتی نوشیروانی بابل و علم و صنعت ایران در دسته یک درصد برتر پراستناد دنیا قرار دارند.
در بین دانشگاه‌های جامع به ترتیب الفبا دانشگاه‌های ارومیه، اصفهان، الزهرا (س)، آزاد اسلامی، بوعلی سینا، بین‌المللی امام خمینی (ره)، پیام نور، تبریز، تربیت مدرس، تهران، خلیج فارس، رازی، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، شاهد، شهرکرد، شهید باهنر کرمان، شهید چمران اهواز، شهید مدنی آذربایجان، شیراز، علوم کشاورزی و منابع طبیعی کرگان، فردوسی مشهد، کاشان، کردستان، گیلان، مازندران، محقق اردبیلی، یاسوج و یزد در فهرست یک درصد برترهای دنیا قرار دارند.
در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی به ترتیب الفبا دانشگاه‌های اراک، ارومیه، اصفهان، البرز، ایران، بابل، بقیه‌الله (عج)، بهزیستی و توانبخشی، تبریز، تهران، جندی‌شاپور اهواز، زاهدان، شهید بهشتی، شیراز، قزوین، قم، کاشان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، گلستان، گیلان، مازندران، مراغه، مشهد و همدان در زمره مؤسسات یک درصد برتر پراستناد دنیا قرار دارند.
در بین مؤسسات تحقیقاتی نیز پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، جهاد دانشگاهی، مرکز تحقیقاتی جراحی تروما سینا، مؤسسه پاستور ایران و مراکز تحقیقاتی مستقر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در زمره مؤسسات تحقیقاتی یک درصد برتر دنیا قرار دارند.
شرکت کلاریویت آنالتیکس (آی.اس.آی) پایگاه شاخص‌های اساسی علم ( ESI ) را ارائه داده است. اطلاعات ۱۰ سال اخیر کل دنیا در این پایگاه پردازش و نگهداری می‌شود. یکی از اقلامی که در این پایگاه نگهداری می‌شود، مؤسسات یک درصد برتر پراستناد دنیا است. اینها عمدتاً دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هستند که بیشترین میزان استنادها به مقالاتشان صورت گرفته است. تعداد مؤسسات فهرست‌شده در این پایگاه ۶۸۸۸ مورد است.
دکتر دهقانی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران حدود ۱.۱% از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی یک درصد برتر پراستناد دنیا را در اختیار دارد که بعد از ترکیه بالاترین سهم در بین کشورهای اسلامی است. ترکیه با ۱۱۱ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی یک درصد برتر در جایگاه ۱۳ دنیا قرار دارد و ایران در جایگاه ۱۸ دنیا قرار دارد. بعد از ایران و در بین کشورهای اسلامی، مصر با ۲۶ دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی در جایگاه ۳۳ دنیا قرار دارد. عربستان سعودی با ۲۳ دانشگاه در رتبه ۳۸، مالزی با ۲۱ دانشگاه در جایگاه ۴۱، پاکستان با ۱۹ دانشگاه در جایگاه ۴۳، تونس با ۱۶ دانشگاه در جایگاه ۴۶ و اندونزی با ۱۴ دانشگاه در جایگاه ۴۸ دنیا قرار دارند.
وی ادامه داد: از لحاظ تعداد بیشترین دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی ایران در حوزه مهندسی رتبه‌بندی شده‌اند. تعداد آنها در این حوزه ۴۳ مورد است. ۳۳ دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی ایران در پزشکی بالینی جزء ۱% برتر پراستناد دنیا هستند. در حوزه شیمی ۲۸ دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی در زمره مؤثرترین‌های دنیا قرار گرفته‌اند. بعد از آن ایران در حوزه‌های داروشناسی و سم‌شناسی، علوم مواد، علوم کشاورزی هر کدام ۱۴ دانشگاه و مؤسسه در بین ۱% برترها دارد. حوزه‌های علوم گیاهی و حیوانی، علوم اجتماعی، کلیات، علوم رایانه، زیست‌شناسی و زیست‌شیمی، محیط‌زیست و بوم‌شناسی در جایگاه‌های بعدی از لحاظ تعداد قرار می‌گیرند. ایران در این حوزه‌ها بین ۶ تا ۸ مؤسسه و دانشگاه دارد. حوزه‌های فیزیک، زمین‌شناسی، علوم اعصاب و رفتار، ایمنی‌شناسی، ریاضیات و میکروبیولوژی در مرتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. تعداد مؤسسات برتر ایران در این حوزه‌ها بین ۱ تا ۴ مورد است.
دکتر دهقانی در پایان گفت: مرجعیت بین‌المللی در علم و فناوری با تکیه صرف بر کمیت تولید علم حاصل نمی‌گردد. گام نهادن در جهت ارتقای سطح کیفی پژوهش‌ها، گسترش تعاملات علمی بین‌المللی و تبدیل علم به ثروت و قدرت ابعاد دیگری هستند که در دستور کار سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گرفته‌اند تا علم کشور همچنان شتابان و به‌صورت همه‌جانبه مسیر رشد و اعتلای خود را طی نماید.
منبع خبر: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری